Η ερευνητική ομάδα που έχει το θέμα: «Δημοτική μουσική παράδοση της περιοχής της Καστοριάς στα επαναστατικά χρόνια», αφού αναζήτησε, εντόπισε και μελέτησε υλικό σχετικό με τη δημοτική μουσική παράδοση της πόλης της Καστοριάς, και όχι της ευρύτερης περιοχής, διαπίστωσε ότι οι καταγραφές δημοτικών τραγουδιών, κατά τους επαναστατικούς χρόνους είναι σπάνιες. Σε γνώστες συλλογές δημοτικών τραγουδιών όπως του Φοριέλ (1825), του Ζαμπέλιου (1852), του Πολίτη (1925) δεν εντοπίζονται καταγραφές τραγουδιών που να αναφέρονται στην περιοχή της Καστοριάς.
Έτσι η αναζήτηση υλικού εστίασε σε τοπικούς ερευνητές, εφημερίδες και σε καταγραφές πολιτιστικών συλλόγων. Η καστοριανή Ιφ. Διδασκάλου με το συγγραφικό της έργο λειτούργησε ως βάση για την έρευνα, όπως και οι καταγραφές τραγουδιών από τον πολιτιστικό σύλλογο «Μύησις». Τέλος στην εφημ. «Φωνή της Καστοριάς», τ. 910-922 (1964), Ιατρού, Γ.Π., «Γεωργάκης Παπαμανιός». Οπτικό υλικό αναζητήθηκε στην ιστοσελίδα: https://istorikakastorias.blogspot.com/
Το τραγούδι που προκάλεσε το ενδιαφέρον της ερευνητικής ομάδας και αποφάσισε και να το τραγουδήσει μαζί με το υπόλοιπο τμήμα, ήταν το ακόλουθο (και σύνδεσμος από τις πρόβες):
https://drive.google.com/file/d/1vCcC9KYAKOI3lG9D9LSYqGhsTMdkous6/view?usp=sharing
Κάτω στου Καραμπίνα (Ο Γιωργάκης Παπαμανιός)
Κάτω στου Καραμπίνα, άιντε στην άκρη στο γιαλό
Κλάψε και εσύ παπά, παπά Μανιό.
Σκοτώσαν το Γιωργάκη, τον Γιωργάκη
Άιντε τον μοναχό υιό
Κλάψε και εσύ παπά, παπά Μανιό.
Τον πήραν το κεφάλι μωρή μάνα,
Άιντε οι τούρκοι τα σκυλιά
Κλάψε και εσύ μωρή θειά Βασιλικιά
Κορμί χωρίς κεφάλι, μωρή μάνα
Άιντε τον παν στην εκκλησιά
Κλάψε και εσύ καημένη παπαδιά.
Δεν ήταν κάνας ξένος μωρή μάνα
Άιντε δεν ήταν μακρινός
Ήταν του Μπαρχαμούζα ο εγγονός.
Δημοτικό τραγούδι των πρώτων μεταεπαναστατικών χρόνων (1863-1893), που αναφέρεται στην τραγική κατάληξη ενός νεαρού καστοριανού παλικαριού, του Γιωργάκη, που ήταν γιος του Παπά –Μανιού (Δαμιανού). Ο θρύλος αναφέρει ότι ο Γιωργάκης είχε μετατραπεί σε μεγάλο πρόβλημα για τους Τούρκους ιθύνοντες της εποχής, καθώς λήστευέ και στη συνέχεια μοίραζε τη λεία του σε οικογένειες της Καστοριάς που είχαν ανάγκη. Έτσι απέκτησε πολλούς υποστηρικτές και ήταν ιδιαίτερα λαοφιλής, κάτι που οδήγησε τους Τούρκους να τον επικηρύξουν.
Σε μια ενέδρα στον Εβραϊκό Μαχαλά εντοπίστηκε από τις τουρκικές αρχές, όμως κατάφερε ύστερα από συμπλοκή να διαφύγει, πηδώντας από στέγη σε στέγη, ώσπου έφτασε στην συνοικία Απόζαρι, στη βόρεια πλευρά της πόλης. Τραυματισμένος, με σπασμένο πόδι, βρήκε καταφύγιο στην αποθήκη του θείου του, Μπαρχαμούζα, όπου και τον περικύκλωσαν οι τουρκικές δυνάμεις. Ο Γιωργάκης άρχισε τις διαπραγματεύσεις προκειμένου να παραδοθεί, αλλά καθώς χρονοτριβούσε για να κερδίσει χρόνο, οι Τούρκοι έχασαν την υπομονή τους και πυρπόλησαν την αποθήκη, έτσι αναγκάστηκε να βγει από την φλεγόμενη αποθήκη με αποτέλεσμα να πέσει στα χέρια των διωκτών του, που τον εκτέλεσαν.
Το τραγούδι ξεκινά με τον προσδιορισμό του χώρου στον οποίο εκτυλίχτηκε το τραγικό γεγονός της δολοφονίας του Γιωργάκη Παπαμανιού. «Κάτω στου Καραμπίνα», τοπικός προσδιορισμός, που γίνεται πιο συγκεκριμένος με την πληροφορία ότι βρίσκεται «στην άκρη στο γιαλό», άρα κοντά σε κάποιο σημείο της λίμνης Ορεστιάδας, στη βόρεια πλευρά της. Ο Γιωργάκης απομονωμένος, περικυκλωμένος, τραυματισμένος σαν ήρωας σε αρχαίο ελληνικό δράμα, αφού αγωνίζεται με ότι μέσο και με όσες δυνάμεις διαθέτει, βρίσκει το θάνατο αρνούμενος να υποταχτεί. Ο χαρακτηρισμός των Τούρκων που ευθύνονται για τον θάνατο του «σκυλιά», εκφράζει το μίσος και την αποστροφή των ανθρώπων, όπως και για τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται στον νεκρό του οποίου κόβουν το κεφάλι.
Οι συμπολίτες του Καστοριανοί, νιώθουν τον καημό, τη θλίψη και την απόγνωση της οικογένειας του, συμπάσχουν και συμμετέχουν στο θρήνο για το χαμό του. Με παραινέσεις, προτροπές, επαναλήψεις και επιφωνήματα δηλώνεται η συμπαράσταση στους στενούς συγγενείς, στον πατέρα του παπά- Μανιό, στη μητέρα του παπαδιά, στη θεία του Βασιλική αλλά και σε αυτούς που τον θεωρούσαν δικό τους άνθρωπό και όχι κάποιον «μακρινό». Έτσι ο Γιωργάκης Παπαμανιός περνά σε άλλη διάσταση, γίνεται θρύλος και τραγούδι στα χείλη των ανθρώπων του καστοριανού λαού.
